AΦΙΕΡΩΜΑ: ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΛΙΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Την τιμητική τους ημέρα είχαν χθες οι γυναίκες καθώς κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου γιορτάζουν για τα δικαιώματα που κέρδισαν μέσα απο το πέρασμα των χρόνων, Πάμε όμως να θυμηθούμε γυναίκες που με την παρουσία τους έκαναν γνωστή την κρητική παράδοση .

1. ΑΣΠΑΣΙΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Η πρώτη γυναίκα λυράρισα της Κρήτης. Γεννήθηκε το 1932 στην Πλάκα, Αποκορώνου Χανίων σε οικογένεια με μουσική παράδοση. Ο πατέρας της Φραγκιός Παπαδάκης έπαιζε λαούτο και ήταν αδελφός του ξακουστού λυράρη Μιχάλη Παπαδάκη ή Πλακιανού. Ο αδελφός της Παύλος Παπαδάκης έπαιζε λαούτο και τραγουδούσε και ήταν βασικός της συνεργάτης από το ξεκίνημα της.

Η Δόμνα Σαμίου την παρουσίασε το 1977 στην τηλεοπτική εκπομπή Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου – Δυτική Κρήτη. 

2.ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΤΟΥΤΟΥΔΑΚΗ

Όταν έχεις ζήσει από πρώτο χέρι το μύθο των μπουάτ της Πλάκας κι έχεις τραγουδήσει δίπλα στο Νικόλα ’σιμο κατά τα φοιτητικά σου χρόνια, τότε σίγουρα μπορείς να υπερηφανευτείς ότι είσαι ένας αυθεντικός εκπρόσωπος της περίφημης «γενιάς του Πολυτεχνείου». Ωστόσο, η φαρμακοποιός Σπυριδούλα Τουτουδάκη από το Ηράκλειο της Κρήτης, όντας πάντα μια ανήσυχη, καλλιτεχνική φύση που θέλει να εξελίσσεται μαζί με τη μουσική της, δεν έμεινε προσκολλημένη στο παρελθόν. Αμέσως μόλις επέστρεψε στην Κρήτη μετά τις σπουδές της στη φαρμακευτική της Αθήνας είχε την τύχη να γνωριστεί με το σπουδαίο μουσικό Ρος Ντέιλι, μια συνάντηση που τη σημάδεψε ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο, καθώς της έδωσε την ευκαιρία να ανακαλύψει δίπλα του το δικό της μουσικό «δρόμο», τραγουδώντας τραγούδια από την κρητική και όχι μόνο μουσική παράδοση.

3. ΝΙΚΗ ΞΥΛΟΥΡΗ

Η Νίκη Ξυλούρη τραγουδά για πρώτη φορά στον «Μουσικό Αύγουστο» του Μάνου Χατζιδάκι, δίπλα στον πατέρα της, Ψαραντώνη, ενώ πρωτοεμφανίζεται στη δισκογραφία με τον δίσκο «Οι ρίζες μου» του Ψαραντώνη. Παρακολουθεί μαθήματα βυζαντινής και Δυτικής μουσικής και σπουδάζει στη σχολή Σταυράκου, στο τμήμα σκηνογραφίας και ενδυματολογίας. Την περίοδο 1996-2000 συνεργάζεται με τον Παναγιώτη Κουνάδη και τον Στέλιο Βαμβακάρη σε μια σειρά συναυλιών γύρω από το σμυρναίικο τραγούδι. Παράλληλα, συνεργάζεται σε μουσικές παραστάσεις και δισκογραφεί με γνωστούς καλλιτέχνες της ελληνικής μουσικής σκηνής (Αργύρης Μπακιρτζής, Μαρίζα Κωχ, Βασίλης Καζούλης, Παντελής Θαλασσινός, Γιάννης Αγγελάκας κ.ά.).

Έχει επιμεληθεί τη μουσική για το ντοκιμαντέρ «Οι γυναίκες με τα μαύρα» (2006) και έχει συνθέσει τη μουσική για το ντοκιμαντέρ «Εκεί στο Νότο» (2012) της Ανθής Νταουντάκη.

Το 2018 συμμετέχει στη θεατρική παράσταση «Η Θυσία του Αβραάμ», στον ρόλο του Αγγελιοφόρου, στο Ωδείο του Ηρώδου Αττικού και σε σκηνοθεσία του Ηλία Μαλανδρή.

4. ΒΟΥΛΑ ΣΤΡΑΤΑΚΗ

Η Βούλα Στρατάκη γεννήθηκε στο χωριό Ροδιά και στην συνέχεια σε ηλικία 5 χρονών μετακόμισε στο Ηράκλειο Κρήτης.
Η μουσική υπήρχε στη ζωή της από μικρή ηλικία, μιας και τα αδέρφια της είχαν ήδη αρχίσει την ενασχόλησή τους με τα μουσικά όργανα και τη μουσική.

Στα πρώτα της βήματα ήταν μαζί με τα αδέρφια της και από το 2014 τράβηξε τη δική της πορεία, τραγουδώντας ζεστές ξεχωριστές ερμηνείες με έντεχνα και παραδοσιακά τραγούδια άλλων καλλιτεχνών καθώς και δικά της που υμνούν τον έρωτα κ τη ζωή.
Οι εμφανίσεις της δε μένουν μόνο στο νησί της Κρήτης αλλά και στην Πρωτεύουσα σε μουσικές σκηνές και σε Μπουάτ.

5.ΓΕΩΡΓΙΑ ΝΤΑΓΑΚΗ

Ασχολείται με την μουσική από πολύ μικρή ηλικία, όπως λέει η πρώτη στιγμή που αισθάνθηκε πως την συγκινεί βαθιά σε όλες τις εκφάνσεις της, ήταν όταν ολοκλήρωσε το πρώτο της μάθημα κρητικής λύρας. “Πριν μάθω καλά-καλά να παίζω αυτό το όργανο, είχα ακούσει από πολλές κριτικές λίρες, την ώρα ενός ομαδικού μαθήματος που συνέβαινε εκείνη τη στιγμή να παίζουν την “Ξαστεριά” ένα ριζίτικο της Κρήτης. Εκείνη την στιγμή ανατρίχιασα και ένιωσα πως κάτι συμβαίνει βαθιά μέσα μου. Στη συνέχεια της πορείας μου έπαιξε καθοριστικό ρόλο η καταγωγή μου, η πλούσια κληρονομιά που μας έχουν αφήσει οι πρωτομάστορες της Κρήτης ήταν σαν να με έσπρωχνε να ασχοληθώ επαγγελματικά, διότι έχω μεγαλώσει κι έχω γαλουχηθεί με αυτό το είδος μουσικής. Ο δάσκαλος μου, ο Μάνος Πυροβολάκης ήταν επίσης ένας από τους καταλυτικούς ρόλους για να ασχοληθώ επαγγελματικά με την μουσική, η οικονομική δυνατότητα της οικογένειας μου για να μπορέσω να σπουδάσω κάτι το οποίο πραγματικά αγαπούσα από μικρή, είναι ένα πάζλ πολλών κομματιών που ευτυχώς ενώθηκαν και μπορώ να κάνω αυτό που με γοητεύει κάθε μέρα, επάγγελμα.”. H Γεωργία Νταγάκη, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, οι ρίζες της όμως προέρχονται από το Ρέθυμνο Κρήτης και όπως λέει την πατρίδα της την αγαπά διπλά. Αν δεν ήταν μουσικός θα ήταν ζωγράφος, σχολιάζοντας η ίδια χιουμοριστικά πως πιάνουν τα χέρια της. Αν πάλι δεν ήταν ζωγράφος θα επέλεγε ένα επάγγελμα που συσχετίζεται με κάποια άλλη μορφή τέχνης.

6. ΒΕΡΑ ΣΟΥΛΤΑΤΟΥ ΞΥΛΟΥΡΗ

Βέρα Σουλτάτου Ξυλούρη, ένα όνομα, μια γοητεία.Μια γυναίκα που θυμίζει σταρ του κινηματογράφου ,όχι όμως της εποχής που διανύουμε.Θυμίζει παλιό καλό κινηματογράφο της δεκαετίας του ’70 .Τότε που οι γυναίκες είχαν ακόμα αρχοντική ομορφιά.Το πρόσωπο της κάλλιστα θα μπορούσε να κοσμεί τα εξώφυλλα των καλύτερων περιοδικών ,να εμπνέει τους μεγαλύτερους ζωγράφους και να αποτελέσει πρότυπο ομορφιάς.Της κρητικής ομορφιάς,αυτής της άγριας ομορφιάς που μπερδεύεται με καλοσυνάτα αισθήματα,μεγαλείο ψυχής και γεννά προσωπικότητες.

Δεν μπορεί να γνωρίσει κάποιος την Βέρα Σουλτάτου Ξυλούρη και να μην σχολιάσει την δυναμική της παρουσία.Και δεν είναι η εξωτερική της ομορφιά αυτή που σε καθηλώνει πάνω της.Η ομορφιά της ψυχής της είναι,που αβίαστα καθρεφτίζεται στην μορφή της.Γυναίκα του σεβασμού,παλιάς κοπής πέραν της μοντέρνας της εμφάνισης.Τα μάτια της σε προκαλούν να κοιτάξεις την ψυχή της και μέσα της να διακρίνεις το αστείρευτο ταλέντο της.Μια γυναίκα που υπηρετεί με σεβασμό την μαντινάδα ,τιμά τον τόπο της και κάνει υπερήφανη την οικογένεια της.Μια γυναίκα που λατρεύει τον άντρα της,τα παιδιά της,το νοικοκυριό της,και που δεν ξεχνά να μας υπενθυμίζει πόσο σημαντική είναι για εκείνην η οικογένεια της μέσω των όμορφων μαντινάδων της.

Τα Ανώγεια πρέπει να είναι υπερήφανα για τη κόρη τους,τόσο υπερήφανα όσο υπερήφανη είναι κι εκείνη για το τόπο που την ανάθρεψε.Όλοι γνωρίζετε την Βέρα από τις μαντινάδες της.Τώρα ήρθε  η στιγμή να την γνωρίσετε και σαν άνθρωπο και είμαι βέβαιη ότι όσοι την αγαπάτε,από την στιγμή που θα διαβάσετε την συνέντευξη και μετά ,θα την λατρέψτε.Κι όσοι τυχαίνει να την γνωρίσετε μέσω αυτού εδώ του αφιερώματος ,είμαι σίγουρη πως βγαίνοντας από το site θα ανατρέξετε στο προφίλ της.Καθίστε αναπαυτικά,και ξεκινήστε την ανάγνωση.Η Βέρα σωστός χείμαρρος θα σας παρασύρει στα νερά της…κι εσείς θα ταξιδέψετε μαζί της χαμογελώντας τρυφερά !

7. ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΠΑΝΤΙΔΑΚΗ

Η Δέσποινα Σπαντιδάκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ηράκλειο , η καταγωγή της από τους Στόλους μονοφατσίου..Δοξάζει το θεό που τις έδωσε το χάρισμα να μπορεί να εκφράζει τις σκέψεις τις μέσα από τις μαντινάδες , επίσης ευχαριστεί τον κόσμο που την στηρίζει και πάνω απ΄όλα σέβεται την δουλειά της..Πολύ μεγάλη δύναμη στον χώρο τις μαντινάδας, και μαντιναδολόγος που συνεχίζει την παράδοση..

Μερικές από  τις πιο εμβληματικές ΓΥΝΑΙΚΕΣ  της κρητικής μας παράδοσης μόνο περηφάνεια μπορεις να νιώσεις όταν σου έρχονται αυτά τα ονόματα στο μυαλό φυσικά περιμένουμε και τις δικές σας προτάσεις για αφιερώματα !!!!